Mёnyra e tё jetuarit ka ndryshuar plotёsisht.  Jetojmё nё njё ekonomi tё konsumimit ku mundёsia pёr tё pёrgaditur bёhet gjithmonё opsion zgjedhje. Jemi duke e humbur raportin natyrorё me ushqimin sepse japim tё tjerёve mundёsin e pёrgaditjes se ushqimit tonё.

Veprimet tona tё pёrditshme janё duke i marrё disa rituale nga e ashtuquajtura dijeta mediteriane. Tё ngrenitё ёshtё njё akt kulturorё qё do tё duhej të na bënte të çmojmë mё shumё përbërësit, territorin dhe punёn e çdo produkti artizanal ushqimorё. “Eat well e stay well  the Mediterranean way” (Hani mirё dhe ndihuni mirё nё mёnyrёn Mediteriane ) shkruan Ancel Keys nё vitin 1975. Babai i dijetёs mediteriane jetonё prej shumё nё Piopi tё Cilentos dhe prej shumё vitesh kishte publikuare “Seven Country Study” ku evidentonte raportit midise sёmundjeve kardiovaskulare dhe dijetёs: duke ngrёn pasta dhe buk integrale, peshkё, produkte tё kopshtit, fruta tё stinёs e vaj ulliri, kёto janё faktor  tё fuqishёm mbrojtёs. Ndёr vite kemi humbur gjithmonё e mё shumё raportin me “natyralitetin” qenja jone qё ёshtё e dhёnё pas gjithëçkaje, gjithmonё e mё shumё I kemi jep besim industrisё sё ushqimite qё ka ardhe sё bashku me pasojat siç janё: obesiteti, sindromi metabolik, diabeti, sёmundje kardiovaskulare dhe tumoret.

Nё 2010 dieta mediterriane ёshtё shpallur trashëgimia njerëzore.

Nё kuzhinё mundemi me lёvize sipas natyrёs dhe kulturёs duke i rivlerёsar konceptet fondamentale tё mediterianite: shujti kryesore i pёrbashkёt, mbarevajtje, traditat. Dikush ka thanё qё ne jemi atё qё hajmё. E atёherё tё mos e mohojmё e heqim dorё prej mrekullisё qё vjen çdo ditё nё natyrё ku fotonet e dritёs sё diellit shkёlqejnё nё bimёt e kopshtitё tonё qё transformohen nё produkte  tё shёndosha e tё shishme pёr ti dёrguarё nё tavolinё. Kopshti i perimeve qё njёherit ishte njё nevojё, tё mundohemi ta shёndrojmё nё domosdoshmёri.

Ndalo pirjen e duhanit!

Organizata Boterore e Shendetesis ke definuare duhanin si “shkaktar pare i vdekjes parandaluse ne bote”. Nje duhanpires i rregullte ka rrezike te vdekjes, ne cdo moshe, 3 here me te madhe se nje jo-duhanpires. Duhani, me mbi 4000 supstanca toksike prodhuare prej djegies, ku eshte shkaktari kryesor i semundjeve patologjike sic jan: infrakt, sulme, bronkit kronik dhe probleme me frymarje, semundje kardiovaskulare dhe e fundit tumoret. Ne praktike, cigaret eshte pergjegjes per 85% te tumoreve ne mushkri: ne qoft se kerkush nuk do ta konsumonte duhanin atehere tumori ne mushkeri do te jete pothuajse jo ekzistent.

Duhani pasive

Duhet te keni kujdes edhe me duhanin pasive, qendrimi ne ambiente ku pihet duhani eshte po aq i domshem sa vet konsumimi. Femijet jan me te preku ndaj duhanit pasive. Ku 10% deri 15% te tumoreve ne mushkeri eshte shkaktar duhani pasive.

Aktiviteti fizike

Aktiviteti fizik ka ndikime te madhe ne mireqenjen tone fizike dhe mendore:

• Zvoglon konsumimin kalorik
• Konsumon yndyrate ne trup
• Permirson metabolizmin ndaj sheqernave
• Qearkullime me te mire te gjakut
• Permireson fizikun
• Permireson gjendjen emocionale
• Rregullon oreksin
• E mbane konstante peshen

Eshte me rendesi me pas vazhdimishte aktivitet fizike gjate cdo dite me disa trika te vogel sic jan: ecja, me i marre shkallet ne vend te ashencorit, shfrytezimi i shpesht i bicikletes.

Gjysem ore shetitje ne air te hapur per 3-4 here ne jave zvoglon stresin, ankthin, depresionin dhe jep nje ndjenje te mireqenjes e cila eshte e papagushme.

Mbrojtja ndaj rrezeve ultraviolete, Testoni llojin e lëkurës tuaj (TBC)

Ngritja e vetëdijes për parandalimin e kancerit të lëkurës.

Në ditët e sotme, pak njerëz janë të vetëdijshëm se marja e diellit nuk duhet të konsiderohet shenjë e mirëqenies dhe bukurisë, por përkundrazi një shenjë që lëkura juaj është nën sulm. Në fakt, kur lëkura juaj është dëmtuar, ajo mbron veten duke u ngjyrosur. Disa ekspozime ndaj rrezeve të diellit mund të jenë të kënaqshme por nese mirren shumë mund të jenë të rrezikshme. Ekspozimi i madh në rreze ultravjollcë (UV) nga dielli mund të rezultojë në një djegie të thellë e të dhimbshme. Ajo gjithashtu mund të çojë në probleme serioze shëndetësore, të tilla si plakja e parakoheshme e lëkurës, dëmtimi i syrit, gjithashtu edhe kanceri i lëkurës. Ky artikull shpjegon hapa të thjeshtë për të mbrojtur veten nga ekspozimi i tepërt, duke marrë parasysh foto-tipin e lëkurës tuaj. Së pari dhe më kryesorja, le të qartësojmë se çfarë do të thotë “foto-tipi i lëkurës”. Foto-tipi i lëkurës bazohet në ndjeshmërinë e lëkurës nga djegia e dielli dhe aftësinë e lëkurës për t’u ngjyrosur, ku mund të parashikohet rreziku i kancerit të lëkurës. Foto-tipet e lëkurës variojnë nga 1 deri në 6, dhe kryesisht lidhen me ngjyrën e lëkurës. Ngjyra e lëkurës përcaktohet nga sasia e melaninës në lëkurë, e cila eshte e kontrolluar gjenetikisht. Melanina është vija kryesore e mbrojtjës natyrale të lëkurës kundër rrezeve ultravjollce të diellit.

Gjashtë lloje të foto-tipet janë:

• Lloji 1 – Fildishtë e bardhë në ngjyrë, djegie  lehtë, kurrë nuk merre ngjyrë

• Lloji 2 – E bardhë, digjet lehtë, me vështirësi merre ngjyrë

• Lloji 3 – E bardhë, digjet mesatarisht, merre ngjyrë mesatarisht pas djegies fillestare

• Lloji 4 – ngjyrë bezhë , digjet minimale, merre ngjyrë mesatarisht dhe lehtë

• Lloji 5 – Mesatarisht kafe, rrallë digjet , me lehtësi merre ngjyrë

• Lloji 6 – ngjyrë kafe e errët ose e zezë, kurrë nuk djegët, gjithmonë merre ngjyrë

Këtu janë disa këshilla themelore për të mbrojtur lëkurën tuaj dhe atë të familjes tuaj nga të dhënat e foto-tipit të caktuar:

Fototipet nga 1 në 2:

zvogëlimin e ekspozimit të diellit dhe përdorimin e SPF> 50 krem mbrojtës dhe shmangien e rrezitjes ose metoda të tjera artificiale për rrezitje.

Fototipet nga 3 në 4: 

përdorni SPF 50 krem mbrojtës në javët e para dhe pastaj SPF 30, me rrezet artificial mund te rreziten pas moshes 18 vjeç dhe max 20 herë.

Fototipet nga 5 deri në 6: 

përdorimi i kremi mbrojtës SPF 30 dhe kufizimi i rrezeve artificiale

Fëmijët deri në një vitë nuk duhet të ekspozohen drejtpërdrejt ndaj rrezeve të diellit dhe duhet të mbahen gjithmonë në hije: duke pasur parasysh që lëkura jonë nuk harron djegien e diellit, ekspozimi i madhe në dille mund të ndryshojë ADN-në e lëkurës dhe të ketë një ndikim negativë gjatë rritjës.

Së fundi, disa këshilla për të gjitha foto-tipet:

Kufizoni sasinë e kohës që jeni në diell në mes orës 10:00 dhe 16:00. Kjo është kur rrezet e diellit janë më intensive. Mbani në mend “rregullin e hijes”: nëse hija juaj është më e shkurtë se ju, rrezet e diellit janë më të forta dhe duhet të keni hije. Përdorni krema kundër dillitë çdo ditë (bujarisht), edhe nëse koha është e zymtë atëhere ri-aplikoni çdo dy orë (çdo orë nëse jeni duke notuar ose djersitur). Mbroni sytë me syze dielli me lente që kanë thithjen 100% të UV.